• Yapıların Sarsıntıya Karşı Güçlendirilmesi
• Karbon Lifli Polimer ile Meskenden Taşınmadan Yapıların Güçlendirilmesi Mümkün
• Projeye Uygun Hakikat Güçlendirme Prosedürü ile Zayıf Yapıları Sarsıntıya Sağlam Hale Getirebiliriz.

Nato ve Tübitak tarafından desteklenen, karbon lifli polimer ile bina güçlendirme projesi 2008 yılında Hatay’da örnek bir araştırma projesi olarak başladı. Dünyanın rastgele bir yerinde çok katlı eski bir binanın rehabilite edilmesi için birinci sefer bu teknik kullanıldı. O devir ODTÜ’de misyon yapan Prof. Dr. Güney Özcebe ve Prof. Dr. Barış Binici önderliğinde yürütülen güçlendirme projesinde MasterBrace markalı karbon lifli polimer sistemi de kullanıldı. 9 katlı binada 5 ay üzere kısa bir müddette uygulamalar yapılarak proje 2009’da tamamlandı.

6 Şubat 2023 tarihinde Pazarcık ve Elbistan merkezli 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki sarsıntılar 11 vilayette büyük yıkıma yol açarken binlerce vatandaşımız hayatını kaybetti. Eski yapı stokunun ağır olduğu Hatay’da en çok etkilenen vilayetlerden biri oldu. 2008 yılında Antakya’da bir sitede karbon lifli polimer kullanılarak güçlendirme yapılan bina ayakta kalırken tıpkı mimari yapıya sahip olan güçlendirilmemiş öbür blok büsbütün yıkılmıştır.

Depremler sonrası güçlendirme projesini yürüten Prof. Dr. Güney Özcebe, ayakta kalan bina ile ilgili şu tabirleri kullandı: “Temel maksadımız insanları meskenlerinden çıkarmadan, mümkün olduğu kadar onları yerlerinde tutarak binalarını can güvenliklerini sağlayabilecek bir performans seviyesine çekmekti. Bu çok kıymetli bir hedefti. Antakya’da olağan koşullarda göçme arifesine gelmiş bir binayı içindeki sakinlerini çıkarmadan hatta onlarla vakit geçirerek onardık. Sarsıntıda binanın içindeki bütün beşerler kurtuldu. Binadaki her bir kişinin bugün sağlıklı olarak hayata tutunması bir akademisyenin alabileceği en büyük ödüldür.“

Son sarsıntılarda görülmektedir ki, ülkemizde yeni yapıların zelzeleye güçlü tasarlanması ve üretilmesinin yanında, öncelikli giderilmesi gereken sorun, mevcut riskli yapı stokunda zelzele güvenliğinin sağlanmasıdır. İstanbul’da riskli binaların yıkılarak yine yapılması, vakit, adet, etkilediği nüfus, ekonomik ölçek ve fiziki imkanlar dikkate alındığında pek mümkün değildir. Bina güçlendirme uygulamalarında yüksek teknolojiye duyulan ihtiyaç bir sefer daha karşımıza çıkmaktadır. İnsanların meskenlerini boşaltmalarına gerek kalmadan inançlı, kolay ve süratli güçlendirme uygulamalarının gerçekleştirilmesi için yeni teknolojilerden yararlanmak kaçınılmazdır.

Kompozit gereç teknolojilerinde son yıllarda yaşanan gelişmeler bu gereçlerin yapı bölümünde de kullanılmalarına imkan vermiştir. Lifli Polimer (FRP) olarak isimlendirilen bu gereçler Master Builders Solutions tarafından MasterBrace® markası altında 25 yılı aşkın müddettir yapı kesiminde kullanılmaktadır. MasterBrace® sistemleri karbon, cam ve aramid lifli kumaş, ön- üretimli plaka ve çubuklardan oluşan lifli polimer (FRP) materyallerini ve bu gereçleri yapı elemanları ile birlikte kompozit yapı kazanmalarını sağlayan özel kimyasal yapıştırıcıları içermektedir. MasterBrace® FRP sistemleri uzman uygulayıcıları tarafından son derece profesyonel halde kolay uygulanabilen, proje müsaade verdiği sürece uygulama sırasında yapının boşaltılmasını gerektirmeyen, kısmi sınırlamalarla uygulanarak hayat konforunu etkilemeyen yüksek teknolojili eserlerden oluşur.

Lifli Polimer (FRP) sistemleri ile yapılacak güçlendirmelerin ilgili yönetmeliklere uygun olarak projelendirilmesi çok kıymetlidir. Rastgele bir yönetmeliğe dayanmadan büsbütün sezgisel/kontrolsüz olarak hazırlanan uygulama projeleri yarar yerine ziyan verebilir.   Ülkemizde 2018 yılında güncellenen Zelzele Yönetmeliğinde yer alan “Mevcut Binaların Kıymetlendirilmesi ve Güçlendirilmesi” bahisli bölüm Lifli Polimer (FRP) sistemler ile güçlendirme temellerini da içermektedir. Güçlendirme projelerinin ve uygulamalarının, konusunda uzman mühendisler tarafından yapılması binanın zelzele hareketi altında öngörülen davranışı göstermesi açısından son derece kıymetlidir.

Mevcut binaların sarsıntı güvenliklerinin sağlanmasının yanında sarsıntıları hafif ve orta hasarla atlatmış yapıların da onarılıp güçlendirilmesi yoluyla tekrar kullanıma kazandırılması ülke iktisadı için vazgeçilemez bir gerçekliktir. Hasarlı binaların tamiratı ve güçlendirilmesi de son derece önemli, profesyonellik isteyen bir süreçtir. Yanlış yapılan güçlendirme projesi ve uygulaması sarsıntısı hasarlı bir biçimde atlatabilecek bir binanın yıkılmasına bile sebep olabilir. Uzman mühendisler tarafından projelendirilmiş ve uzman gruplar tarafından, dokümanlı olan eserlerin kullanıldığı uygulamalar gerçek güçlendirmeyi sağlayabilir.

Onarım ve güçlendirme sürecinde kullanılacak gereçlerin de üstün özelliklere sahip olmaları gerekmektedir. Hasarlı beton tamirinde kullanılacak tamir harçları mevcut betonla muadil yahut üstün mekanik özelliklere (basınç dayanımı, eğilme dayanımı, elastisite modülü vs.) sahip olmalıdır. Bunun yanı sıra mevcut betona nazaran durabilitesinin çok daha yüksek olması gerekmektedir. Bu ana prensiplerden yola çıkılarak Master Builders Solutions Ar-Ge merkezlerinde 50 yıla yakın bir süredir MasterEmaco® tamir harçları geliştirilmektedir. Emaco® serisi çabucak hemen her türlü betonun tamirini gerçekleştirecek ve o betonlara ahenk sağlayacak çok farklı tiplerde tamir harçları içermektedir.

Deprem birlikte yaşamak zorunda olduğumuz bir gerçek olsa da sahip olduğumuz bilgi birikimi, deneyim ve teknoloji çaresiz kalmamamızı, bilimsel tahliller üretmemizi sağlamaktadır. Master Builders Solutions Yapı Kimyasalları olarak ülkemize ve insanlara karşı duyduğumuz sorumluluk ile daima çalışarak hayat kalitemizi yükseltecek memleketler arası standartlarda teknolojik eser ve hizmet sunuyoruz.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı